Rozmowy z naukowcami i twórcami o tym, jak idee i wydarzenia historyczne (systemy polityczne, wojny, władcy) wpływały na kulturę (literaturę, film, sztukę) oraz o tym, jaki był prawdziwy sens tych wydarzeń i co z nich pozostało w naszej pamięci.

W ostatnich latach PRL, choć władza zaczęła zauważać święto Konstytucji 3 maja, oddolne próby jego celebrowania były brutalnie pacyfikowane. Tak było m.in. w 1987 roku. - Zostałem pobity. Po wyjściu, po 48 godzinach, wylądowałem na pogotowiu - mówi Maciej Gawlikowski, działacz opozycyjny, reporter oraz autor filmów i książek.

Historia bliska

Święto Konstytucji 3 Maja w PRL. ZOMO brutalnie pacyfikowało opozycyjne demonstracje

"Podziemny Muranów" to wyjątkowa książka, w której Jacek Leociak opisuje życie w getcie warszawskim podczas powstania. Niczym archeolog zbiera ślady wydarzeń, nakłada obraz dawnego Muranowa na dzielnicę, która dziś tętni życiem, po to aby upamiętnić coś, co wymyka się wyobraźni.

"Podziemny Muranów". Jak wyglądało życie w getcie warszawskim?

W audycji "Historia bliska" przypominamy legendarną inscenizację teatralną dramatu Stanisława Wyspiańskiego "Wyzwolenie" w reżyserii Konrada Swinarskiego. Premiera spektaklu odbyła się 50 lat temu w Starym Teatrze w Krakowie. W roli głównej wystąpił wówczas zmarły dwa lata temu Jerzy Trela. Obok niego zagrała Anna Polony, która ze sceny Starego opowiadała o legendarnym przedstawieniu i reżyserze. 

Mija 50 lat od premiery legendarnego spektaklu "Wyzwolenie" Konrada Swinarskiego

Ocalenie od zapomnienia i przekazywanie opowieści kolejnym pokoleniom. Taka narracja towarzyszy kultywowaniu pamięci o przodkach w wielu rodzinach. Niekiedy jednak przywołanie przeszłości, szczególnie tej głęboko skrywanej, może przynieść nieodwracalne skutki, zwłaszcza gdy mamy do czynienia z wieloletnią zmową milczenia. Odkrywanie prawdy o naszych bliskich może być traumatyczne, ale i oczyszczające. Niezależnie od tego, czy jesteśmy rodziną ofiar czy rodziną katów.

Historia naszych przodków. Czy jesteśmy w stanie udźwignąć prawdę?

Jak wyglądało życie naszych babć? Co panie z dworów łączyło z chłopkami? Jak wiele współczesne kobiety mają wspólnego z tamtymi kobietami i jakiego rodzaju ograniczenia - kulturowe, społeczne, obyczajowe, ekonomiczne - dotyczą ich nadal? W kolejnym odcinku "Historii żywej" rozmawialiśmy o tym, jak zmieniały się na przestrzeni wieków sytuacja i prawa kobiet. 

Trudne życie chłopek i ziemianek. Czy sytuacja współczesnych kobiet jest lepsza?

PRL często nazywamy "czasami słusznie minionymi", a jednak zdarza się, że mówimy o tym okresie z wielkim sentymentem. Renesans popularności przeżywają teraz ubrania, przedmioty i meble rodem z PRL na czele z meblościanką, kryształami czy blokiem czekoladowym. Za czym tak naprawdę tęsknimy? 

Czy w słuszny sposób popularyzujemy pamięć o PRL? 

Co sprawia, że Putin atakujący Ukrainę może liczyć na poparcie reżysera Olivera Stone'a, aktora Gerarda Depardieu czy muzyka Rogera Watersa? Za co podziwiali komunizm Ernest Hemingway i Jean-Paul Sartre? Dlaczego Jarosław Iwaszkiewicz stał się pupilem PRL-owskich władz? W kolejnym odcinku Historii żywej" rozmawialiśmy o ludziach kultury w służbie ideologii komunistycznej i nazistowskiej.

Artyści uwiedzeni przez totalitaryzm. "Wierzyli, że historia ma walor materialny"

"Biała odwaga" w reżyserii Marcina Koszałki to pierwszy film fabularny poruszający temat Goralenvolku, czyli kolaboracji niewielkiej części górali z niemieckim okupantem. Film wywołuje dyskusje na temat tego historycznego faktu, wypieranego przez wiele lat przez społeczność Podhala.

"Biała odwaga". Dlaczego film poruszający temat Goralenvolku budzi tak duże kontrowersje?

Czy powinien obowiązywać jeden kanon lektur szkolnych? Jeśli tak - jakie książki muszą się w nim znaleźć? Czy ważniejsze jest, by zapoznać dzieci z historią literatury, tekstami sprzed wielu lat, czy większy nacisk należy położyć na współczesnych autorów? Czy lektury powinny nade wszystko pokazywać prawdę o świecie, naszej historii, czy być przede wszystkim atrakcyjne dla dzieci, by chętniej sięgały po książki w ogóle?

Podcasty

Historia bliska

Playlista

Historia bliska